శ్రీ మత్వదీయ చరితామృత మన్నయార్య,  పీత్వాపినైవ సుహితా మనుజాభవేయుహు |
త్వం వెంకటాచలపతేరివ భక్తిసారాం, శ్రీ తాళ్ళపాక గురుదేవో నమో నమస్తే.....||

సంగీతానికి సాహిత్యానికి అవినాభావ సంబంధం ఉందని మనకందరికీ తెలుసు. సాహిత్యం, సంగీతాన్ని  పువ్వుని ఆశ్రయించి ముదాన్ని సమకూర్చే తావి లాంటిది. ఏ కీర్తనకైనా, గీతానికైనా సాహిత్యపు సొబగులు లేకపోతే భావకుడైన శ్రోతకు రసానుభూతి కలగదు. భక్తి రసమైనా, శృంగార భావమైనా, ఆధ్యాత్మికతో కూడిన వైరాగ్య స్ఫురణైనా, ఆనందానుభూతైనా, సంగీతంలోని రాగమొక్కటే సాహిత్య ఆలంబన లేనిదే శ్రోతలో రసానుభావాన్ని తారా స్థాయికి చేర్చలేదు. ఆ శ్రోతకు తన్మయత్వం సిద్ధించదు. ఆ ప్రక్రియలో ఆద్యుడైన 'పదకవితా పితామహుడు' గా ఆరాధించబడే అన్నమయ్య అగ్రగణ్యుడు. అయన ‘పద’ వల్లరులకి  ప్రధమంగా శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి పైగల భక్తి ప్రపత్తులే కారణమే అయినా, ఆ దైవమే ధ్యేయం గా లౌకిక, శృంగార,  వైరాగ్య భావాలు కూడా రెమ్మలు వేసుకుని శ్రోతల మనోవీధులలో భక్తి గంధంతో మిళితమై వికసించి వివిధ రసానుభావాల్ని చిప్పిలిస్తాయి.

22 మే నెల 1408 లో శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ‘నందక’ మే (కత్తియే) మానవ అవతారంగా దాల్చి లక్కమాంబ నారాయణ సూరి లకు తాళ్లపాకలో అన్నమయ్య జన్మించెనని అనేకుల నమ్మకము. అన్నమయ్య వ్రాసిన 32000 సంకీర్తనలలో (ప్రస్తుతం సుమారు 12000  కీర్తనలు మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నా)  శ్రీ మహా విష్ణువుని ధ్యానించి, ఆరాధించి, సంగీత బద్దతతో, తన తంబుర నాదంతో 'దాసోహ' మంటూ భావోద్రేకాన్ని రసోస్పాదనని పెంపొందించగా  సంకీర్తనా పుష్పాలతో శ్రీ మహాలక్ష్మి, శ్రీమహావిష్ణుల ప్రతిరూపమైన అలమేలు మంగ, శ్రీ వేంకటేశ్వరుల అలరించి సంకీర్తనాచార్యునిగా పేరొందాడు. పద కవితలో ఆద్యుడుగా ఆరాధ్యుడై 'ఆంధ్ర పద కవితా పితామహ' గా పేరొందిన అతడు తన పదునారవయేటనే సంకీర్తనలని పాడుకుంటూ లిఖించడము ఆరంభించాడట. అనేక కీర్తనలలో తన భక్తిని, సామాజిక నైతిక స్పృహని పెంపొందిదిస్తూ, అసమానత్వాన్ని చెండాడుతూ, ఆ భగవంతుని ముందు అందరు సమానులే అంటూ ప్రబోధ చేసాడు అన్నమయ్య.  తన నైతిక, ధార్మిక, సామాజిక భావాలను ప్రబోధనలను కూడా కీర్తనల ద్వారా మానవ హృదయాల్ని స్పృశిస్తూ  ఆలపించాడు. అసామాన్యరీతిలో తన ఆరాధ్య దైవమైన శ్రీ వేంకటేశ్వరునికి మ్రొక్కుతూ లిఖించిన కీర్తనా శ్రేణిలో ఇమిడిన ఉత్కృష్ట వేదాంత ధోరణులు అందరినీ ఆలోచనా కడలిలో ముంచి దైవ సాన్నిధ్యాని చేరుస్తాయి.

ముందుగా తిరుమల కొండని గాంచి పరవశుడై అతడు అల్లిన పదం:

మరియు

మానవాళికే మకుటాయమానంగా సులభ శైలిలో నీతి, వేదాంత, భక్తి తత్వాలని తన కీర్తనలద్వారా అందించాడు, అన్నమయ్య.

సర్వము హరియే అంటూ కీర్తించిన రీతి:

(పల్లవి) - అంతయు నీవే హరి పుండరీకాక్ష చెంత నాకు నీవే శ్రీరఘురామ
(చరణం) 1 - కులమును నీవే గోవిందుడా నా కలిమియు నీవే కరుణానిధి తలపును నీవే ధరణీధర నా నెలవును నీవే నీరజనాభ
2- తనువును నీవే దామోదర నా మనికియు నీవే మధుసూదన వినికియు నీవే విట్ఠలుడా నా వెనకముందు నీవే విష్ణు దేవుడా
3- పుట్టుగు నీవే పురుషోత్తమ కొన నట్టనడుము నీవే నారాయణ ఇట్టే శ్రీ వెంకటేశ్వరుడా నాకు నెట్టన గతి ఇంక నీవే నీవే..

యింకా ఈవిధంగా భక్తి భావాన్ని ప్రకటిస్తూ:

ఆతడి భక్తి తాదాత్మ్యకి నిదర్శనంగా  --

శ్రీ వేంకటేశ్వరుడు, ఆదివిష్ణువు, శ్రీ కృష్ణుడే అందరు ఒక్కటే కాని వేరు కాదని కీర్తిస్తూ :

ఇంకా ఆ దేవుని సంపూర్తిగా తెలియుట సులభ సాధ్యం కాదంటూ -----

మళ్ళీ అందరికి ఆశ్రిత సులభుడై వారందరిలో అంతరాత్మ యైయున్నవాడు ఆ వేంకటపతియే అంటూ ప్రకటించాడు ఆ అసమాన భక్తుడు, అన్నమయ్య:

ఆ వేంకటేశ్వరుని కథా మహిమలు చెప్పనలవికాదు..

ఆ సులభ సాధ్యుడైన శ్రీ వేంకటేశ్వరుని శరణు వెడితే దయామయుడై ఎంతగా అనుగ్రహిస్తాడో ఉదాహరణలతో వివరిస్తూ: